Zo doet uw firma beroep op een IT-bedrijf voor de installatie van een nieuw softwaresysteem. Door een fout in de installatie crasht het hele systeem en gaan alle gegevens verloren. Uw bedrijf kan geen betalingen ontvangen en verliest klanten. U meent dat het IT-bedrijf dermate roekeloos en onzorgvuldig heeft gehandeld en wenst deze rechtstreeks aansprakelijk te stellen voor uw geleden schade. Het nieuwe boek 6 maakt dit mogelijk.

Het nieuwe boek 6 zorgt voor een verruiming van de buitencontractuele aansprakelijkheid en schaft twee belangrijke principes af: het samenloopverbod van contactuele en buitencontractuele aansprakelijkheid en de quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent/hulppersoon.

1. Mag een benadeelde kiezen tussen contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid?

Heden: Het samenloopverbod

Sinds een arrest van het Hof van Cassatie in 1973 was het in principe niet toegestaan om een buitencontractuele vordering in te stellen voor schade die door een contractuele fout veroorzaakt werd tussen contractspartijen. Enkel contractuele vorderingen waren mogelijk als rechtsmiddel tussen contractspartijen. Uitzonderingen golden bijvoorbeeld wanneer de contractbreuk ook een misdrijf inhield.

Vanaf 1 januari 2025: Samenloop is de regel, tenzij de wet of het contract anders bepaalt.

Boek 6 maakt samenloop de nieuwe standaard. Benadeelden krijgen hierdoor meer keuzevrijheid:

Het nieuwe boek 6 is van aanvullend recht. Wat betekent dit concreet? Partijen kunnen contractueel nog steeds bepalen dat samenloop uitgesloten wordt. Dit is echter niet mogelijk bij:

Vervolg fictief voorbeeld: Komen we terug op onze klant welke het aangestelde IT bedrijf aansprakelijk wenst te stellen voor de geleden schade als gevolg van hun onzorgvuldig handelen.

Onder het oude recht was het enkel mogelijk om een contractuele vordering in te stellen tegen het IT-bedrijf. Met het nieuwe boek 6 Burgerlijk Wetboek kan er ook gekozen worden om een buitencontractuele vordering in te stellen wegens het onzorgvuldig handelen. Om kans op slagen te hebben, moeten de toepassingsvoorwaarden van de buitencontractuele aansprakelijkheidsvordering wel voldaan zijn. Het IT-bedrijf zal zich kunnen verweren op basis van eventuele verweermiddelen opgenomen in het contract.

2. Kunnen hulppersonen nog rekenen op immuniteit?

Heden: Quasi-immuniteit van de hulppersoon.

Een hulppersoon of uitvoeringsagent is belast met de gehele of gedeeltelijke uitvoering van de contractuele verbintenis. Traditioneel gaat het om werknemers, bestuurders, vertegenwoordigers, onderaannemers etc.

Bijvoorbeeld: Een elektronicawinkel sluit een overeenkomst met transportbedrijf XYZ voor de levering van exclusieve smartphones. Een chauffeur in dienst van transportbedrijf XYZ laat tijdens het transport door onzorgvuldigheid een doos vallen, waardoor 20 smartphones beschadigd raken. De chauffeur betreft de hulppersoon van de transportfirma. Kan de elektronicawinkel de chauffeur rechtstreeks aansprakelijk stellen?

Tot nu toe konden deze hulppersonen niet rechtstreeks aansprakelijk gesteld worden voor een contractuele wanprestatie door een medecontractant van hun opdrachtgever. Uitzonderingen waren mogelijk bij ernstige fouten zoals misdrijven.

Vanaf 1 januari 2025: Afschaffing van de quasi-immuniteit

Boek 6 maakt het mogelijk om hulppersonen direct buitencontractueel aansprakelijk te stellen bij contractuele fouten. Toch blijven er enkele beschermingsmechanismen:

Hulppersonen kunnen zich beroepen op verweermiddelen uit:

Uitzondering: Bij ernstige fouten begaan met opzet om schade te veroorzaken of schade veroorzaakt als gevolg van een aantasting van de fysieke of psychische integriteit, dan kan een hulppersoon geen beroep doen op deze verweermiddelen opgenomen in het contract.

Als gevolg van deze verruiming kan de medecontractant van de werkgever, de werknemer rechtstreeks buitencontractueel aansprakelijk stellen voor fouten begaan in de uitoefening van hun arbeidsovereenkomst. In het kader van het HR-beleid zullen bedrijven moeten nagaan of zij vrijwaringsclausules of aansprakelijkheidsbeperkingen wensen op te nemen ten voordele van hun werknemers.

Een belangrijke nuance moet hier evenwel gemaakt worden. Op burgerrechtelijk vlak genieten werknemers tegenover derden reeds van een ruime bescherming. Zo blijft artikel 18 van de Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978 van kracht, waarbij de werknemer slecht burgerlijk aansprakelijk kan gesteld worden voor een opzettelijke fout, hetzij een zware fout, hetzij een gewoonlijk voorkomende lichte fout.

Vervolg fictief voorbeeld: Komen we terug op onze elektronicawinkel die de chauffeur van de transportfirma rechtstreeks aansprakelijk wenst te stellen voor de beschadigde smartphones.

Voor 2025 kon de elektronicawinkel uitsluitend het transportbedrijf XYZ aanspreken op basis van het oorspronkelijke vervoerscontracten.

Vanaf 2025 kan de elektronicawinkel ervoor opteren om de chauffeur van het transportbedrijf XYZ rechtstreeks aan te spreken voor diens onzorgvuldigheid op basis van een buitencontractuele vordering.

De chauffeur kan zich wel verweren met:

Boek 6 bevestigt enkele kernprincipes die al in de rechtspraak werden gehanteerd:

1. Integrale schadevergoeding: Alle geleden schade komt in aanmerking voor vergoeding.

2. Objectief herstel: Schade moet concreet en nauwkeurig berekend worden.

Nieuw: Benadeelden kunnen een extra vergoeding eisen voor schade als gevolg van de aantasting van de fysieke of psychische integriteit:

Dit kan zelfs na een eerdere regeling, zolang de verjaringstermijn niet verstreken is. Let wel: benadeelden kunnen niet vooraf afstand doen van dit recht.

Met de inwerkingtreding van Boek 6 komt er een nieuwe balans tussen benadeelden, opdrachtgevers en hulppersonen. Het kan in die zin aangewezen zijn om contracten en algemene voorwaarden aan te passen aan de nieuwe regels. Hier zijn enkele actiepunten: